تعریف اظهارنامۀ عملکرد مالیاتی، چگونگی تهیه و ارسال آن
اظهارنامۀ عملکرد مالیاتی | کارنامهای مالی از دورۀ زمانی یکساله بنگاه اقتصادی است که در جهت انجام محاسبۀ مالیات بر درآمد هزینهها، معافیتها و کسورات مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال میشود. براساس سیاستهای مالیاتی کشور، سالها است که سازمان امور مالیاتی، مالیات بردرآمد مودیان را به شیوۀ خوداظهاری دریافت میکند و بازرسان و کارشناسان ادارات مالیاتی، براساس اظهارنامۀ عملکردهای ارائه شده از مودیان، مالیات بر درآمد آنها را مشخص میکنند.
تعریف اظهارنامۀ عملکرد مالیاتی
گزارشی مشخص و دقیق از فعالیتهای مالی است که تمام اشخاص حقیقی و حقوقی باید در پایان هر دورۀ مالی، پس از محاسبۀ کلیۀ سود و زیانهای خود از طریق معاملات و رویدادهای مالی در طول مالی مورد نظر، 25درصد از مبلغ سود خالص خود را به عنوان اظهارنامۀ عملکرد مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کند.
مشمولین واجد ارائه اظهارنامۀ مالیاتی:
- تمامی اشخاصی که در حال فعالیت اقتصادی شخصی یا غیرشخصی هستند.
- تمامی اشخاصی که مقیم ایرانند اما فعالیت اقتصادی حقیقی یا حقوقی در خارج از ایران دارند.
- تمامی اشخاصی غیرایرانی که فعالیت اقتصادی در ایران دارند.
نکتهای که در این راستا وجود دارد این است که افرادی که در میان این اشخاص قرار دارد حتی با فرض عدم کسب درآمد، مشمول ارائهی اظهارنامۀ مالیاتی است و صورت مالی عدم فعالیت و نداشتن سود و درآمد خود را باید گزارش کند.
اظهارنامۀ عملکرد مالیاتی اشخاص حقیقی
منظور از اشخاص حقیقی، همۀ افرادی که دارای حق قانونی در جامعه هستند.
اشخاص حقیقی گروه اول: اشخاصی هستند که مجموع فروش کالا یا خدماتشان بیش از 3 میلیارد تومان در سال باشد. این افراد میتوانند شامل: صادرکننده و واردکننده / کارخانهداران و صاحبان واحد تولیدی / افراد دارای امتیاز بهرهبرداری از معادن / مالکان هتل / صاحبان کلینیکهای تخصصی پزشکی و آزمایشگاهها و مراکز درمانی / فعالیت صرافی و در نهایت فروشگاههای زنجیرهای.
اشخاص حقیقی گروه دوم: این دسته به فعالانی اشاره دارد که مجموع فروش کالا و یا خدماتشان بیش از یک میلیارد تا سه میلیارد تومان در سال باشد. این مبلغ کل فروش یک کسب و کار را شامل میشود و ارتباطی با جمع سود یا درآمد حاصل از کسب و کار ندارد.
اشخاص حقیقی گروه سوم: به اشخاصی اشاره دارد که کسب و کاری کوچکتری از دو گروه اول دارد و در نتیجه این اشخاص تعهدات و میزان مالیات کمتری خواهند داشت.
به طورکلی اشخاص حقیقی موظف هستند تا پایان خرداد ماه اظهارنامۀ عملکرد خود را به سازمان مالیاتی ارسال کنند.
اظهارنامۀ عملکرد مالیاتی اشخاص حقوقی
مطابق مادۀ 110 قانون مالیاتهای مستقیم، افرادی که دارای شرکتی باشند که به نام آنها ثبت شده است، مشمول و موظف به تهیه و ارائۀ گزارش اظهارنامۀ عملکرد مالیاتی اشخاص حقوقی خواهند بود. این دسته از مشمولان علاوه بر تهیه اظهارنامه، باید مدارک ثبت شرکت و آخرین تغییرات اعمال شده در شرکت را برای سازمان امور مالیاتی کشور تقدیم نمایند. مدارک مورد نیاز در این خصوص شامل: صورت ترازنامه / صورت سود و زیان به همراه مبلغ نهایی درآمد و فروش داخلی و خارجی / صورت گردش مالی کالاها و مواد اولیه / صورت بهای تمام شده کالاها و خدمات ارائه شده / شمارۀ ثبت پلمپ دفاتر قانونی / اعلام مالیاتهایی که در طول سال با عناوین و دلایل مختلف پرداخت شده است و در نهایت اطلاعات مربوط به محل کسب و آدرس کامل آن.
به طورکلی اشخاص حقوقی موظف هستند تا پایان تیرماه اظهارنامۀ عملکرد خود را به سازمان مالیاتی ارسال کنند.
نکته: در مادۀ 2 قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص حقوقی که ملزم به ارائه اظهارنامۀ مالیاتی نیستند عبارتاند از: کلیۀ وزارتخانهها و موسسات دولتی / مراکز و ارگانهایی که از طریق دولت تامین بودجه خواهند شد / شهرداریها / بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی و دارای مجوز.
انواع اظهارنامه برای اعلام درآمد
طبق نظام مالیاتی کشور، انواع مختلفی از اظهارنامهها برای اعلام درآمد وجود دارد:
- اظهارنامۀ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی موضوع مادۀ 110 قانون مالیاتهای مستقیم.
- اظهارنامۀ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی گروه اول مادۀ 95 قانون مالیاتهای مستقیم.
- اظهارنامۀ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه دوم مادۀ 95 قانون مالیاتهای مستقیم.
- اظهارنامۀ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه سوم مادۀ 95 قانون مالیاتهای مستقیم.
- اظهارنامۀ مالیات بردرآمد املاک ویژه اشخاص حقیقی که درآمد املاک دارند، مستند بر مادۀ 57 و 80
- اظهارنامۀ مالیاتی انحلال شرکت طبق مادۀ 114 و 116 قانون مالیاتهای مستقیم.
در این راستا، انتخاب نوع اظهارنامه بستگی به طبقهبندی فعالیت اقتصادی و کسبوکار شخص یا شرکت دارد.
نحوۀ تنظیم و ارسال اظهارنامۀ عملکرد مالیاتی
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و به منظور تکریم مودیان و تسهیل این فرآیند، سازمان امور مالیاتی اقدام به راهاندازی سامانههای الکترونیکی نمود تا امکان تکمیل و تسلیم اظهارنامههای مالیاتی به صورت اینترنتی فراهم آید.
فرآیند ثبت نام و ارسال اظهارنامه شامل مراحل زیر است:
- پیش ثبتنام شمارۀ اقتصادی و دریافت کد رهگیری
- تایید اطلاعات پیش ثبتنام و دریافت پاکت نامه حاوی اطلاعات کاربری
- ثبتنام شمارۀ اقتصادی و تایید اطلاعات ثبتنام
- دریافت و تکمیل اظهارنامۀ الکترونیک
- ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری
- دریافت و پرداخت قبوض پرداختی مالیات به صورت اینترنتی
از طریق سایت سازمان امور مالیاتی به آدرس www.tax.gov.ir مودیان میتوانند از این خدمات غیرحضوری استفاده کنند.
حال مدارک لازم برای تکمیل اظهارنامۀ مالیاتی عبارتاند از:
- مجوزهای صادر شده از مراجع ذی صلاح.
- اساسنامه و شرکتنامه و آخرین تغییرات اساسنامه و موضوع فعالیت شرکت.
- اجارهنامه یا گواهی سند محل قانونی شرکت.
- رونوشت کارت ملی و شناسنامۀ اعضای هیات مدیره و صاحبان امضا اسناد تعهدآور.
- گواهی ترازنامۀ اشخاص حقیقی.
- صورت سود و زیان کلیۀ اشخاصی که مکلف به تنظیم اظهارنامۀ عملکرد هستند.
- مبلغ درآمد و فروش داخل یا خارج از کشور.
- گواهیهای گردش حساب ممهور به مهر شعبه شرکت.
- صورت بهای تمام شده کالاها یا خدمات ساخته شده و به فروش رسیده.
- کلیۀ قراردادهای شرکت یا موسسه با موسسات دولتی و غیردولتی.
- ماندۀ سود و زیان دورۀ قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی.
- شمارۀ ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری.
- سند مالیاتهای پرداخت شده که به تایید سازمان مالیاتی کشور برای کسر مالیات رسیده است.
- کارت بازرگانی (در صورت وجود).
- کد کاربری، رمز عبور، کد رهگیری پیش ثبتنام برای ارسال اظهارنامۀ الکترونیکی مالیاتی
- گواهی حسابهای سالهای قبل مودی مالیاتی برای بررسی ممیزه اداره مالیات
- اسنادی مانند پرداختیهای بیمه که به تشخیص ادارۀ دارایی نیاز است.
حال، نحوۀ ارسال اظهارنامه عملکرد برای اشخاص حقیقی و حقوقی:
- نخست، مراجعه به وبسایت tax.gov.ir
- مرحلۀ بعدی، نصب نرمافزار اظهارنامۀ مالیاتی عملکرد.
- در مرحلۀ سوم پس از مطالعه راهنمای تکمیل اظهارنامه باید نام کاربری، رمز عبور و کد رهگیری پیش ثبتنام وارد شود.
- مرحلۀ چهارم، پس از ورود به بخش ارسال اظهارنامه عملکرد، باید به سوالات صفحۀ سوم اظهارنامه پاسخ داده شود.
- در مرحلۀ بعدی باید اطلاعات حسابداری در اظهارنامۀ مالیاتی وارد شود.
- مرحلۀ ششم، باید اطلاعات مربوط به صفحۀ ترازنامه وارد شود.
- مرحلۀ هفتم، باید اطلاعات مربوط به صفحۀ سود و زیان اظهارنامه وارد شود.
- مرحلۀ هشتم، باید ترازنامه بررسی شود و در صورت وجود مغایرت و اختلاف در تزارنامه، ترازنامه اصلاح شود.
- در مرحلۀ نهم، باید اطلاعات مربوط به صفحه محاسبۀ مالیات / تعیین مالیات ابزاری و درج اقلام معافیت اشخاص مشمول مالیات وارد شود.
- مرحلۀ دهم، در این مرحله باید اطلاعات در صفحۀ آخر اظهارنامه عملکرد مبنی بر مسئولیتهای تهیه اظهارنامه، مسئول مالی، حسابرسها و بستن اظهارنامه قرار دارد، تکمیل شود.
- در این مرحله، با مشاهده اظهارنامه عملکرد، باید اظهارنامه و مبلغ درآمد ثبت شده دارای تطبیق با اظهارنامه ارزش افزوده و گزارشات فصلی باشد.
- در مرحلۀ دوازدهم، باید اظهارنامه ارسال شده و کد رهگیری دریافت شود.
- در این مرحله، باید نسخۀ چاپی اظهارنامه مالیاتی ارسال شده تهیه شود و در نهایت مدارک و اسناد اظهارنامه عملکرد، بایگانی شده و اظهارنامۀ ارسال شده رسیدگی شود.
نکته: مطابق مادۀ 192 قانون مالیاتهای مستقیم، جریمه عدم اسال اظهارنامه به این صورت است:
اگر مودیان در مدت زمان تعیین شده اظهارنامه عملکرد خود را ارسال نکنند، باید به میزان 30 درصد از مبلغ مالیاتی که موظف به پرداخت آن هستند را به عنوان جریمه پرداخت نمایند. این نوع جریمه به هیچ وجه قابل بخشش نیست و مودیانی که جریمه شوند باید جریمه خود را پرداخت کنند.