حسابداری حقوق و دستمزد
حسابداری حقوق و دستمزد و بیان چگونگی محاسبۀ آن
حسابداری حقوق و دستمزد | یکی از مهم‌ترین قسمت‌های واحد حسابداری در هر مجموعه میباشد. حسابداری حقوق و دستمزد به دلیل ارتباط مستقیم با کنترل هزینه‌ها، ارسال لیست بیمۀ تأمین اجتماعی، ارائه هزینه‌های قابل‌قبول سازمان امور مالیاتی و رعایت قوانین کار، حائز اهمیت فراوانی است و در صورتی که محاسبۀ حقوق و دستمزد هر پرسنلی به درستی در نظر گرفته نشود، موجب نارضایتی کارکنان و کاهش بازدهی و بهره‌وری آن‌ها و همچنین از بین رفتن اعتماد کارمندان به شرکت می‌شود.
تعریف حسابداری حقوق و دستمزد
حسابداری حقوق و دستمزد شامل مشخص کردن و محاسبۀ مبلغ پرداختی به کارکنان و ثبت و صدور اسناد مربوط به آن است. در محاسبۀ حقوق، اطلاعات قرارداد کاری پرسنل به بخش حسابداری منتقل می‌شود. حسابدار حقوق و دستمزد با توجه به قوانین وزارت کار، محاسبات مربوط به دستمزد و مزایا را انجام می‌دهد و در دفاتر حسابداری یا نرم‌افزارهای مربوط به این اسناد، موارد مورد نیاز را شامل: ساعات کار، ساعت مرخصی، روزهای مأموریت، ساعات اضافه‌کار و دستمزد کار در روزهای تعطیل را ثبت می‌کند. در ادامه با توجه به مفاد قراردادها و توافقات حاصله بین کارمند / کارگر با کارفرما، طبق قوانین جاری کشور بالأخص قوانین کار و تأمین اجتماعی اقدام به محاسبات حق‌وحقوق هر یک از پرسنل می‌نمایند و در فرمت یک فیش رسمی که فیش حقوقی نامیده می‌شود به پرسنل ارائه می‌دهند. از طرف دیگر، مبنای محاسبۀ دستمزد، ساعت است که با حقوق که پرداختی ماهانه دارد، متفاوت است. دستمزد رایج‌ترین شیوۀ پرداخت به کارگران و حقوق متداول‌ترین شیوۀ پرداخت به کارمندان است.
نکته: از آنجایی که حقوق پرسنل در محاسبات مالیاتی نقش دارند، اطلاعاتی که دربارۀ حقوق و دستمزد پرداختی کارمندان وجود دارد باید به صورت ماهانه در دفاتر حسابداری شرکت ثبت شوند.
برای امور مالیاتی با لمس این مطلب با ما در تماس باشید
ارکان محاسبۀ حقوق و دستمزد
حقوق پایه؛ شورای عالی کار میزان حقوق پایه را هر سال مشخص و اعلام می‌کند. اعضای این شورا از نمایندۀ کارگران، نمایندۀ دولت و نمایندۀ کارکنان تشکیل شده است. حقوق پایه در مرحلۀ بعد مصوب و به اطلاع عموم و واحدهای صنفی می‌رسد.
پایۀ سنوات؛ مبلغی است که با توجه به سابقۀ کار فرد شاغل در محل خدمت و طبق جدول افزایش سنواتی براساس اعلام شورای عالی کار به ازای هر سال کار به دستمزد افراد تعلق می‌گیرد.
مزایا؛ به چندین دسته تقسیم می‌شود:
- مزایای مستمر قانونی؛ عبارت‌اند از حق مسکن، بن خواروبار و حق اولاد.
- مزایای مستمر اختیاری؛ عبارت‌اند از حق سرپرستی، حق جذب، حق مسئولیت و مزایای رفاهی مثل حق رفت‌وآمد یا ایاب و ذهاب.
- مزایای غیرمستمر قانونی؛ شامل اضافه‌کار و حق مأموریت.
- مزایای غیرمستمر اختیاری؛ مانند پاداش که کارفرما در برخی از مقاطع زمانی یا ماه‌های خاص بسته به نوع فعالیت و قرارداد به فرد شاغل پرداخت می‌کند.
اهمیت حسابداری حقوق و دستمزد و چگونگی محاسبۀ آن
محاسبۀ حقوق و دستمزد اهمیت بالایی دارد زیرا که هرگونه بی‌توجهی در آن می‌تواند موجب بروز ایراد و خسارت برای کسب‌وکار شود و روی روابط کارفرمایان با کارکنان و همچنین کارفرمایان با مراجع حقوقی تأثیرگذار باشد.
از طرفی دیگر، محاسبۀ حقوق و دستمزد و پرداخت آن به کارکنان، یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر سازمان و شرکتی محسوب می‌شود. در این راستا مرحلۀ اول فرآیند حسابداری حقوق و دستمزد تعیین حقوق پایه است. همان‌طور که قبلاً اشاره شد حقوق پایه به‌طور سالانه مشخص می‌شود و شورای عالی کار وظیفۀ تعیین حقوق سالانه را بر عهده دارد. این شورا از نمایندۀ دولت، نمایندۀ کارفرمایان و نمایندۀ کارگران تشکیل می‌شود و بعد از مشخص شدن به همۀ واحدهای اقتصادی اطلاع داده می‌شود.
اضافه‌کاری یکی از موضوعاتی است که در بین حسابداران اهمیت فراوانی دارد. استفاده از نیروی انسانی مازاد بر ساعت تعیین‌شده طبق قانون ادارۀ کار و بر اساس توافق طرفین معادل 40 درصد اضافه بر نرخ مزد عادی است. محاسبۀ اضافه‌کاری شامل محدودیت در ساعت به این صورت حداکثر 4 ساعت در روز و 135 ساعت در ماه است.
حال به صورت موردی برخی از قوانین مهم در خصوص چگونگی محاسبۀ حقوق و دستمزد عبارت‌اند از:
- هر فرد شاغل باید 44 ساعت در طول هفته کار کند.
- محدودیتی برای توزیع این 44 ساعت وجود ندارد.
- روز جمعه تعطیل محسوب می‌شود، با این حال کارفرما موظف به پرداخت حقوق کارکنان برای این روز است.
- شروع و پایان کار باید بین ساعات 6 الی 22 تنظیم شود.
- اضافه‌کاری در طول روز نباید بیشتر از 4 ساعت شود.
- دستمزد هر ساعت اضافه‌کاری، معادل 40 درصد بیشتر از دستمزد ساعات عادی است.
- در صورت اشتغال فرد در مشاغل سخت، ساعات کاری از 44 به 36 ساعت در طول هفته می‌رسد.
فرمول‌های محاسبۀ حقوق و دستمزد:
دستمزد هر ساعت کاری طبق مبلغ قرارداد بسته‌شده بین کارگر / کارمند و کارفرما مشخص می‌شود:
- فرمول محاسبۀ اضافه‌کاری در برابر هر ساعت کار: مزد یک ساعت کاری ضرب‌در 1.4 = دستمزد یک ساعت اضافه‌کاری
- فرمول محاسبۀ شب‌کاری در برابر هر ساعت کار: مزید یک ساعت کار عادی ضرب‌در 1.35= دستمزد یک ساعت شب‌کاری
- دستمزد یک ساعت شب‌کاری ضرب‌در ساعت شب‌کاری در ماه= حقوق یک ماه شب‌کاری
پس در جمع‌بندی این بخش می‌توان گفت 5 مرحله برای محاسبۀ حقوق و دستمزد توسط حسابدار وجود دارد که شامل: تعیین حقوق پایه / محاسبۀ اضافه‌کاری مطابق با فرمول بیان‌شده / محاسبۀ مزایا / تعیین حق بیمۀ تأمین اجتماعی (که این قسمت در بخش کسورات مورد محاسبه قرار می‌گیرد و به طور کلی حق بیمه 30 درصد حقوق و دستمزد مشمول بیمه کارکنان را شامل می‌شود و از این میزان 23 درصد شهم کارفرما و 7 درصد سهم کارگر است و باید از حقوق کارگر کسر شود) / محاسبۀ مالیات حقوق.
از سوی دیگر نرخ مالیات بر درآمد حقوق در سال 1403 مطابق اطلاعات زیر است:
- حقوق تا سقف 12 میلیون تومان معاف از پرداخت مالیات.
- حقوق از 12 میلیون تا سقف 16 میلیون 800 هزار تومان مشمول 10% مالیات
- حقوق از 16 میلیون و 800 هزار تومان تا 27 میلیون 600 هزار تومان مشمول 15% مالیات
- حقوق از 27 میلیون 600 هزار تومان تا 40 میلیون 800 هزار تومان مشمول 20% مالیات
- و حقوق بیش از 40 میلیون 800 هزار تومان به بالا مشمول 30 درصد مالیات خواهند شد.
سخن پایانی
وظیفۀ حسابدار حقوق و دستمزد این است که تمامی موارد لازم برای پرداخت دستمزد به کارکنان را محاسبه کرده و به کارکنان و مسئولین پرداخت اعلام کند. در این راستا ثبت تمامی مدارک از مرحلۀ اطلاعات فردی، میزان حضور و غیبت و مرخصی کارکنان تا تأییدیۀ پرداخت دستمزد باید به درستی و دقت در نرم‌افزار‌ها یا دفاتر حسابداری به صورت مستند و دقیق انجام شود.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که در حسابداری حقوق و دستمزد نیازمند اطلاعات زیاد و دقیق هستیم، چراکه در محاسبات عناوینی همچون: اضافه‌کاری، عیدی و پاداش و سنوات پایان خدمت، بازخرید ایام مرخصی وجود دارد که در صورت نداشتن اشراف بر این اطلاعات قطعاً مشکلات فراوانی برای شرکت ایجاد خواهد شد.
