استقرار سیستم بهای تمام شده
استقرار سیستم بهای تمام شده
چگونگی هزینه و بهای تمام شده محصولات یا خدمات در نوسانات اقتصادی امروز بازار ایران یکی از مسائلی است که نه تنها بر میزان درآمد و قدرت خرید تاثیر زیادی داشته است بلکه در سوی دیگر موجب پدید آمدن نیاز دائمی بر به روزرسانی هزینه ها و بهای تمام شده محصولات شده است. سیستم بهای تمام شده یکی از مهمترین ابزارهای حسابداری و مدیریت بها و هزینه می باشد که تمامی کسب و کارها برای اینکه بتوانند در بازار ملتهب و پرنوسان اقتصادی به بقا و فعالیت خود ادامه دهند نیاز شدید و غیرقابل انکاری به این سیستم دارند.
کنترل هزینه ها و افزایش سودآوری دیگر مانند گذشته با یک سیستم حسابداری قدیمی امکان پذیر نخواهد بود، باید بپذیریم که هر قدر تکنولوژی پیشرفت می کند در سایه آن، تمامی علوم دیگر نیز دستخوش تغییرات می شوند که علم حسابداری نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این بخش از سایت ستایش تراز آسیا تمرکز مطلب پیش رو را بر اهمیت و ضرورت استقرار سیستم بهای تمام شده قرار خواهیم داد و به روش های استقرار سیستم بهای تمام شده و ارتباط این سیستم با سودآوری می پردازیم.
تعریف سیستم بهای تمام شده و اهمیت آن برای شرکت ها
در ابتدا بهتر است تعریفی از بهای تمام شده داشته باشیم؛ COGS به تمام هزینه های مستقیمی گفته می شود که برای تولید یا ساخت کالا صرف شده است و قرار است با این قیمت به فروش برسد. با توجه به اینکه قیمت ارز در بازار ایران متغیر است و این نوسان بر قیمت تمامی مواد اولیه تاثیر می گذارد بنابراین بسیاری از تولیدکنندگان و شرکت ها در محاسبه قیمت تمام شده محصول نیازمند برخورداری از یک سیستم بهای تمام شده و سودآوری برای محصولات خود هستند. چگونگی محاسبه هزینه ها و درآمد با توجه به شرایط گفته شده و پیچیدگی های حسابداری کار آسانی نخواهد بود و بسیار دیده شده است که شرکت ها به دلیل نداشتن سیستم بهای تمام شده و سودآوری اغلب دچار ضرر و زیان های مالی شدیدی می شوند.
سیستم بهای تمام‌شده مستقر و حل چالش های قیمت گذاری
برای حل چالش هایی نظیر قیمت گذاری، کنترل هزینه ها و افزایش سودآوری سیستم بهای تمام شده، مجموعه ای از فرآیندها و روش هایی را ارائه می دهد که به شناسایی، ثبت، طبقه بندی و تحلیل دقیق تمام هزینه های مرتبط با تولید محصول یا ارائه خدمت می پردازد. بسیاری از صاحبان کسب و کار که واقف به اهمیت استقرار سیستم بهای تمام شده در شرکت خود نیستند و قیمت گذاری را نه با تحلیل و ارزیابی دقیق بلکه به صورت کاملا غیر علمی و مبتنی بر روش سنتی انجام می دهند، اغلب زیان مالی زیادی را تجربه می کنند که در دراز مدت نه تنها منجر به کاهش سوددهی بلکه موجب از دست رفتن مشتریان و منابع مالی آن ها خواهد شد. برای اینکه بتوانید به صورت دقیق و بر پایه تحلیل های مالی قیمت گذاری دقیقی برای محصولات و خدمات خود داشته باشید استقرار سیستم بهای تمام شده در شرکت شما به عنوان یک واحد مستقل مهمترین اقدام استراتژیک و مدیریتی خواهد بود که بارزترین نتیجه آن سودآوری برای شرکت خواهد بود.
روش های استقرار سیستم بهای تمام شده
محاسبه بهای تمام شده محصولات هم از لحاظ برون سازمانی و هم درون سازمانی بسیار موضوع مهمی در جریان هزینه ها و سوددهی شرکت است. پیشتر قیمت گذاری به صورت سالانه انجام می شد اما در سال های اخیر با توجه به نوسانات بازار ارز و دلار این قیمت گذاری و محاسبه هزینه نهایی محصول نیازمند به روزرسانی ماهانه و حتی روزانه شده است. تصور کنید یک شرکت بسیار بزرگ با حجم زیادی از محصولات اگر یک واحد مستقل برای محاسبه بهای تمام شده نداشته باشد و محصولات را به صورت دقیق و بر حسب متغیرهای اقتصادی به صورت مداوم قیمت گذاری نکند تا چه میزان ضرر خواهند کرد؟ بدون شک میزان این زیان در ابعاد یک کارخانه و شرکت های بزرگ بسیار زیاد خواهد بود. از این رو برای پایان دادن به چالش دائمی قیمت گذاری، استقرار سیستم بهای تمام شده راه حل کاربردی و صحیح است. برای اینکه یک سیستم بهای تمام شده بتواند در شرکت به صورت موثر و کارآمدی پیاده سازی شوید 7 گام مهم زیر می بایست طی شود:
- شناخت فرآیندهای تولید و هزینه های مرتبط: پیاده سازی هر سیستمی نیازمند شناخت دقیق نیازها و فرایندهای مرتبط با آن می باشد؛ بدیهی است که فرایندهای مالی و تولیدی در یک شرکت تولیدی بزرگ با یک کسب و کار کوچک تفاوت های بسیار زیادی دارد و شما برای اینکه بتوانید مطابق با ساختار مالی خود و منابع مصرفی اعم از مواد اولیه، نیروی کار و سربار و همچنین نحوه جریان عملیات، از یک سیستم قیمت گذاری دقیق استفاده کنید می بایست در گام اول تمامی فرایندهای تولیدی و هزینه های مرتبط با آن ها را شناسایی کنید.
- تعریف مراکز هزینه ها و کدگذاری:در پیاده سازی و استقرار سیستم بهای تمام شده نکته حائز اهمیت دیگری که باید به طور جدی به آن پرداخته شود و در طراحی این سیستم ها مورد توجه قرار گیرد تعریف مراکز هزینه متناسب با ساختار تولیدی و سازمانی است همچنی کدگذاری حساب ها و کالاها به تفکیک هزینه های مستقیم و غیرمستقیم نیز در این مرحله انجام می شود.
- انتخاب روش هزینه یابی مناسب: انتخاب روش هزینه یابی می بایست متناسب با هر سازمان و ماهیت شغلی و نوع خدمات و کالایی که ارائه می دهد انجام پذیرد. روش های رایج شامل هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC)، سفارش کار، فرآیندی و استاندارد هستند که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند.
- پیاده سازی نرم افزارهای تخصصی: پس از طی مراحل فوق الذکر حال نوبت به استفاده از نرم افزارهای مدیریت هزینه و حسابداری بهای تمام شده می رسد. در واقع تمامی شرکت ها و کسب و کارها به کمک این نرم افزارهای تخصصی می توانند قیمت گذاری محصولات خود به صورت سیستماتیک و دقیق انجام دهند در واقع این برنامه ها نه تنها یک ابزار قدرتمند برای حل مشکلات محاسبه بهای تمام شده محصولات هستند بلکه به مثابه یک دستیار حرفه ای برای مدیریت بهتر منابع مالی و افزایش سوددهی برای شرکت ها و کسب و کارها عمل می کنند که علاوه بر نقش درون سازمانی پررنگی که دارند از منظر برون سازمانی نیز بسیار کمک کننده و تسریع کننده خواهند بود.
- تجمیع و تحلیل داده ها: پس از جمع آوری داده ها، تجمیع و تجزیه و تحلیل هزینه ها برای تعیین بهای تمام شده محصولات انجام می شود. این مرحله شامل بررسی انحرافات هزینه واقعی با استاندارد و ارائه گزارش های مدیریتی است.
- آموزش و فرهنگ سازی: پیاده سازی هر سیستم نوینی در کسب و کارها اغلب به دلیل تغییرات زیادی که در نحوه انجام کارها ایجاد می کند با مقاوت و دافعه ای از سوی کارکنان همراه خواهد بود. از این رو لازم و ضروری است که نحوه استفاده از سیستم بهای تمام شده به صورت کامل به کارکنان آموزش داده شود و همچنین مزایای بهره مندی از این روش و رویکرد نیز به صورت کامل گفته شود تا فرهنگ سازی استفاده از این سیستم در سازمان شکل بگیرد.
- بازنگری و بهبود مستمر: به یاد داشته باشید که برای دستیابی به یک روش و سیستم موفق، بازنگری به عنوان یک معیار مهم می تواند به روند رو به رشد آن کمک شایانی نماید. بنابراین لازم استسیستم بهای تمام شده به طور مستمر بازنگری شده و مطابق با تغییرات بازار، فناوری و فرآیندهای تولید بهبود پیدا کرده و به روزرسانی شود.
تاثیر استقرار سیستم بهای تمام شده بر سودآوری
چگونگی محاسبه قیمت محصول یا کالا نیازمند بررسی و تحلیل های بسیار زیادی است که علاوه بر تامین بودجه برای تولید مجدد آن کالا بتواند ضمن قیمت گذاری عادلانه مشتریان عرصه ی فروش را نیز همچنان حفظ نماید. از این منظر بسیار مهم است که در تمامی کسب و کارها و مشاغلی که به نوعی کالا و خدماتی را ارائه می دهند یک واحد مستقل برای محاسبه سیستم بهای تمام شده محصولات به ایفای نقش بپردازد تا با اجرای صحیح استراتژی های سیستم بهای تمام شده، منجر به شفافیت هزینه و تعیین دقیق سود هر محصول یا خدمت شود.
مدیران و صاحبان مشاغل برای کنترل هزینه های مازاد و کاهش آن و همچنین بهینه سازی فرآیندهای تولید و در نهایت افزایش سودآوری نیازمند به این سیستم کارآمد هستند تا با بهبود کیفیت اطلاعات مالی بتوانند در واکنش به نوسانات بازار و تغییرات قیمت مواد اولیه عملکرد منعطف تری داشته باشند و رقابت پذیری خود را افزایش دهند.
نتیجه گیری
استقرار سیستم بهای تمام شده و سودآوری یک اقدام استراتژیک برای بهبود مدیریت هزینه، حمایت از تصمیم گیری و افزایش سودآوری است که برای تمامی شرکت ها و کسب و کارهایی که به نوعی کالا یا خدماتی را عرضه می کنند ضروری و حیاتی است. در جهان اقتصادی امروز که ابزارهای تکنولوژی یکی از وجه های رقابتی بین مشاغل به شمار می روند استفاده و بهره مندی از نرم افزارها و سیستم های توسعه یافته و پیشرفته می تواند سرعت پیشرفت شما را افزایش دهد و عدم استفاده از سیستم هایی نظیر سیستم بهای تمام شده نه تنها مانعی بزرگ بر سر راه توسعه کسب و کار شما خواهد بود بلکه این عدم هماهنگی با سیستم های نوین به معنی خداحافظی با عرصه اقتصادی است. استفاده از روش های نوین هزینه یابی، نرم افزارهای یکپارچه، و آموزش نیروی انسانی متخصص، از کلیدهای موفقیت این پروژه به شمار می روند. در نهایت، سازمان هایی که سیستم بهای تمام شده را به صورت علمی و عملیاتی استقرار می دهند، پرچم داران این میدان رقابتی خواهند بود.
