مالیات و معافیت مالیاتی|
فلسفۀ وجودی مالیات به‌منظور توزیع عادلانۀ درآمد در میان اقشار مختلف در هر جامعه و امری مهم در چرخۀ اقتصادی کشور است. پس در این راستا بر اساس نظام مالیاتی، پرداخت آن برای تمامی اشخاص اجباری است منتهی در این خصوص برخی از افراد و صاحبان مشاغل خاص از آن معاف و مشمول پرداخت نیستند. در این مقاله که در سایت تخصصی موسسۀ خدمات مالی و حسابداری ستایش تراز آسیا تهیه‌شده به بررسی و بیان کامل آن خواهیم پرداخت.
معافیت در خصوص پرداخت مالیات به معنای استثنا قائل شدن برخی از پرداخت مالیات است. به‌عبارتی‌دیگر، دولت به‌منظور پیگیری اهداف و سیاست‌های که دارای خصلتی حمایتی است، از مالیات به‌عنوان یکی از منابع درآمدهای اصلی خود در مورد بخشی از جامعه صرف‌نظر می‌کند و با اتخاذ چنین رویکردی در جهت رونق بخشیدن و توسعه به برخی از مناطق و کسب‌وکارهای خاص اقدام می‌نماید.
انواع معافیت های مالیاتی :
قبل از پرداختن به بحث ذکر یک نکته لازم است که معافیت مالیاتی فقط شامل مالیات‌های مستقیم (که توسط اشخاص به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود)، است و شامل مالیات‌های غیرمستقیم که بر روی کالا و خدمات در نظر گرفته می‌شود، نیست. حال به سؤال اصلی مقاله برگردیم که معافیت‌های مالیاتی شامل چه مواردی است؟
1) معافیت‌های مالیاتی در مناطق کمتر توسعه‌یافته کشور؛ طبق مادۀ 22 قانون مالیات‌های مستقیم، پنجاه‌درصد مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه‌یافته طبق لیست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مشمول معافیت هستند.
2) معافیت بر مشاغل کشاورزی؛ طبق مادۀ 81 و 133 قانون مالیات، درآمد حاصل از کلیۀ فعالیت‌های کشاورزی، دام‌پروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبورداری و پرورش طیور، صیادی نوغان‌داری، احیای مراتع و جنگل‌ها و باغداری از هر نوع و شرکت‌های تعاونی روستایی از پرداخت مالیات معاف هستند.
3) معافیت‌های مالیاتی بیمه عمر؛ طبق مادۀ 136 قانون مالیات، وجوه پرداختی بابت بیمۀ عمر از طرف مؤسسات بیمه که به‌موجب قراردادهای منعقده بیمه عاید ذی‌نفع می‌شود از معافیت مالیاتی برخوردارند. به سخنی دیگر، به شخصی که در خصوص بیمۀ عمر و زندگی مبالغی از سوی مؤسسات بیمه پرداخت می‌شود از پرداخت مالیات معاف است.
4) معافیت‌های مالیاتی برای امکان زیارتی و مذهبی؛ طبق مادۀ 139 قانون مالیات، موقوفات، نذورات، پذیره، کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی آستان قدس رضوی، آستان حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)، آستانه حضرت معصومه، آستان حضرت احمد ابن موسی (شاه‌چراغ)، آستان مقدس حضرت امام خمینی (ره)، مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و سایر بقاع متبرکه از معافیت مالیاتی برخوردارند. تشخیص سایر بقاع متبرکه به عهده سازمان اوقاف و امور خیریه است. در ذیل همین مورد، کمک‌ها و هدایای نقدی و غیرنقدی برای سازمان هلال‌احمر، صندوق پس‌انداز بازنشستگی، سازمان بیمه خدمات درمانی و سازمان تأمین اجتماعی و مدارس علوم اسلامی مشمول معافیت مالیاتی هستند.
5) معافیت مالیاتی درآمد ناشی از حقوق و درآمد؛ طبق لایحۀ بودجه 1403، سقف معافیت مالیاتی سالیانه برای حقوق بگیران ماهانه 12 میلیون 500 میلیون یا (150 میلیون تومان سالانه) است. سقف معافیت مالیاتی برای اصناف و مشاغل درآمد ماهانه 47 میلیون و 500 هزار تومان یا (570 میلیون سالانه) است.
6) معافیت کسب‌وکارهای مرتبط با اختراعات و اکتشافات؛ طبق مادۀ 144 قانون مالیات مستقیم، درآمد حاصل از حق اختراع یا حق اکتشاف که به مخترع یا مکتشف تعلق می‌گیرد، تحت شرایط خاص معاف از پرداخت مالیات است.
7) معافیت مالیات جوایز علمی و پژوهشی؛ بر اساس مادۀ 144 اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم، جوایز علمی و پژوهشی و بورسیه‌های تحصیلی از مالیات معاف هستند. همچنین درآمدهای ناشی از فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی که در مراکز و انستیتو‌های دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح مشمول معافیت مالیاتی هستند.
8) معافیت مراکز تولیدی و معدنی در مناطق توسعه‌نیافته و فعالیت‌های گردشگری؛ طبق مادۀ 132 قانون مالیاتی کشور، درآمد ناشی از فعالیت‌های تولیدی، معدنی به مدت 10 سال در مناطق توسعه‌نیافته مشمول مالیات با نرخ صفر هستند همچنین، فعالیت‌های گردشگری شامل: هتل‌ها و مراکز گردشگری اشخاص حقوقی غیردولتی بسته به نوع منطقه‌ای که در آن مشغول به کار هستند دارای معافیت مالیات با مدت‌زمان مشخص هستند.
9) معافیت در بخش صادرات؛ طبق مادۀ 141 قانونی مالیاتی کشور، 100 درصد درآمد ناشی از صادرات در بخش خدمات و تولید کالاهای غیرنفتی و محصولات کشاورزی، همچنین 20 درصد درآمد حاصل از صادرات مواد خام، مشمول مالیات با نرخ صفر هستند.
10) معافیت هزینه‌های درمانی؛ طبق مادۀ 137 قانون مالیاتی کشور، هزینه‌های درمانی بابت معالجۀ خود یا بستگان درجۀ اول تحت تکلف در صورت تحقق شرایط خاص (نبود امکانات معالجه در داخل کشور) که باید به تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برسد، معاف از مالیات است.
مواردی دیگر که مشمول معافیت مالیات خواهند شد در اینجا به صورت موردی اشاره خواهیم کرد:
- معافیت مالیاتی کارگاه‌های فرش دستبافت و صنایع‌دستی به موجب مادۀ قانونی 142 قانون مالیات.
- فعالیت‌های آموزشی در حوزۀ تعلیم و تربیت در مناطق کمتر توسعه‌یافته، مؤسسات نگهداری معلولین ذهنی دارای پروانۀ فعالیت از مراجع ذی‌ربط، باشگاه‌های ورزشی دارای مجوز از سازمان تربیت‌بدنی معاف از پرداخت مالیات هستند.
- معافیت مالیاتی در جهیزیه و مهریه به موجب مادۀ قانونی 144 قانون مالیاتی کشور.
- معافیت مالیاتی سود سپرده‌های بانکی
- معافیت مالیاتی در فعالیت‌های اقتصادی در مناطق آزاد تجاری و صنعتی به مدت 20 سال
- حوزه‌های فرهنگی و هنری؛ شامل مطبوعات، انتشارات دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طبق مادۀ 139 قانون مالیاتی کشور، معاف از پرداخت مالیات هستند.
- شرکت‌های دانش‌بنیان؛ این دسته از شرکت‌ها حداقل برای مدت 15 سال از پرداخت مالیات، عوارض حقوقی گمرکی و عوارض مالیاتی معاف هستند.
- معافیت مالیاتی بر کسب‌وکار نوپا در حوزۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات که کمتر از 3 سال از تاریخ ثبت آن گذشته باشد طبق شرایطی خاص در میزان حداکثر سرمایۀ ثبتی و درآمد سالانه مشمول معافیت خواهند شد.
- حقوق بازنشستگی مشمول مالیات نیست و از پرداخت آن معاف است.
شرایط برخورداری از معافیت‌های مالیاتی و جمع‌بندی
جهت برخورداری از معافیت مالیاتی، مطابق حکم تبصرۀ 2 مادۀ 119 برنامه پنجم توسعه، کلیۀ اشخاص حقیقی و حقوقی که در دسته‌بندی‌های بیان‌شده قرار دارند، با ارائه اظهارنامۀ مالیاتی، دفاتر و اسناد مالی به سازمان امور مالیاتی باید مراجعه کنند. از سوی دیگر نکته‌ای که باید به آن توجه کرد تفاوت بین معافیت مالیاتی و مالیات با نرخ صفر است که گاهی اوقات به اشتباه مالیات با نرخ صفر را همان معافیت از مالیات قلمداد می‌کنند، اما این در حالی است که مالیات با نرخ صفر از سوی قانون‌گذار و مراجع ذی‌ربط به فعالان اقتصادی به‌منظور سیاست‌های حمایتی تخصیص داده می‌شود و نرخ صفر مالیاتی در یک دورۀ زمانی مشخص، کسب‌وکار را از پرداخت مالیات معاف می‌کند ولی معافیت مالیاتی به معنای آن است که یک فعالیت به‌طور دائم از پرداخت مالیات معاف هستند.
به‌طورکلی، در این مقاله سعی بر آن شد که یکی از مهم‌ترین مباحث مرتبط با مالیات (معافیت‌های مالیاتی) مورد بررسی قرار گیرد. در صورت تمایل برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در خصوص مطالب مرتبط با امور مالیاتی با کارشناسان ما در موسسۀ خدمات مالی و حسابداری ستایش تراز آسیا در ارتباط باشید.
