بررسی جرائم مالیات بر درآمد مشاغل
مالیات بر درآمد مشاغل؛ از مهم‌ترین انواع مالیات است که موضوع آن بیشتر خطاب بر بازاریان و اصناف می‌باشد. این نوع مالیات از نوع مالیات مستقیم به شمار میرود و میزان آن برای اشخاص حقیقی (دارای شغل آزاد) و شرکت‌های مدنی از 15 تا 25 درصد درآمد، محاسبه می‌شود. در این مقاله که توسط موسسۀ خدمات مالی و حسابداری ستایش تراز آسیا تهیه‌شده، قصد داریم نخست به تعریف این نوع مالیات بپردازیم و سپس میزان و نحوۀ محاسبۀ آن را توضیح دهیم.
تعریف مالیات بر درآمد مشاغل
در مادۀ 93 قانون مالیات‌های مستقیم به این موضوع پرداخته “درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر، غیر از موارد مذکور در سایر فصل‌های این قانون، در ایران تحصیل کند، پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل هستند. در این زمینه تبصره‌ای موجود دارد این است که درآمد شرکت‌های مدنی و همچنین درآمدهای ناشی از فعالیت‌های مضاربه، در صورتی که مضارب یا عامل و یا صاحب سرمایه، جزو اشخاص حقیقی باشند، تابع مقررات این فصل هستند.”
مالیات بر درآمد مشاغل با توجه به میزان درآمد اشخاص و تعیین میزان نرخ آن محاسبه صورت می‌گیرد و در ادامه اشخاص از طریق سازمان مالیاتی کشور مالیات خود را به دولت پرداخت می‌کنند. نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد و در ادامۀ مقاله به تشریح و توضیح آن خواهیم پرداخت این است که برای برخی از مشاغل تا سقف مشخصی از پرداخت چنین مالیاتی معاف هستند (به صورت کلی شامل اصناف فرهنگی، مشاغل در مناطق کمتر توسعه‌یافته) و بعد از آن به صورت محاسبه متناسب با میزان درآمد، درصد مالیات پرداختی بر درآمد افزایش خواهد یافت.
تعریف صاحبان مشاغل و کدام دسته از مشاغل مشمول مالیات خواهند شد؟
صاحبان مشاغل را می‌توان شامل اصناف، صنعتگران، کاسبان و پیشه‌وران دانست که در قالب اشخاص حقیقی مشغول فعالیت هستند و طبق قوانین مالیاتی که در بالا اشاره شد باید درصدی مشخص از درآمد خود را به دولت پرداخت کنند. مشاغل ذکر شده در قالب سه گروه قرار می‌گیرند:
- گروه نخست: به اشخاص حقیقی اشاره دارد که در اظهارنامۀ مالیاتی دو سال اخیر خود به درآمد بیش از 5.5 میلیارد تومان رسیده باشند. به صورت کلی و مورد این گروه شامل:
- صاحبان بیمارستان‌ها، هتل‌‌های سه ستاره و بالاتر، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و کارخانه‌ها.
- واردکنندگان و صادرکنندگان.
- صرافی، مؤسسات حسابرسی و حسابداری و ارائه کنندگان خدمات مالی.
- صاحبان مؤسسات حمل‌ونقل موتوری، دریایی، زمینی و هوایی.
این دسته موظف به انجام تکالیفی شامل: ارائه ترازنامه، نگهداری دفتر روزنامه و کل / ارائه صورتحساب سود و زیان به سازمان امور مالیاتی هستند.
- گروه دوم: شامل مشاغلی هستند که در اظهارنامۀ مالیاتی خود در دو سال اخیر به درآمد بیش از 1.8 میلیارد تومان رسیده باشند. این دسته در حوزۀ فروش کالا و خدمات مشغول فعالیت هستند و موظف به انجام تکالیفی شامل: تنظیم صورت درآمد و هزینه ماهیانه / تنظیم و نگهداری اسناد درآمدی، فروش کالا و خدمات / تنظیم صورت درآمد و هزینه سالانه مؤدیان و نگهداری اسناد خرید کالا و خدمات هستند.
- گروه سوم: به طور کلی، مشاغلی که در دو دسته بالا قرار ندارند در این گروه قرار می‌گیرند. این دسته موظف به رعایت نکات زیر هستند: نگهداری اسناد خرید کالا، خدمات و دارایی / نگهداری نمودن اسناد درآمدی مربوط به فروش کالا و خدمات.
در خصوص اهمیت این نوع گروه‌بندی باید به تفاوت میان آن‌ها اشاره کرد به این صورت که گروه اول از نظر انجام تکالیف قانونی شبیه به شرکت‌ها هستند و باید با استفاده از نرم‌افزار حسابداری تکالیف مالی خود را انجام دهند. از سوی دیگر گروه دوم و سوم فرآیند مالیاتی به مراتب آسان‌تری دارند و همچنین دفتر معاملات فصلی ندارند.
نحوۀ محاسبۀ مالیات بر درآمد مشاغل
مادۀ 94 و 100 قانون مالیات‌های مستقیم به نحوۀ محاسبۀ مالیات بر درآمد مشاغل می‌پردازد. به این صورت که مشاغل مشمول پرداخت مالیات پس از کسر هزینه‌ها و استهلاک موظف به پرداخت هستند. همچنین مشمولان مکلف هستند که اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت خود را در یک سال مالیاتی به سازمان مالیاتی کشور تسلیم کنند.
به صورت کلی، میزان نرخ مالیات بر درآمد اشخاص به این صورت است:
- تا سقف 39 میلیون و 600 هزار تومان از سود سالانه معاف از پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل خواهند بود.
- همچنین نرخ مالیات بر مجموع درآمد افراد حقیقی نسبت به مازاد 120 میلیون تومان در سال تا سقف 168 میلیون تومان را با نرخ 10 درصد تعیین می‌شود.
- نسبت به مازاد 168 میلیون تومان تا سقف 200 میلیون تومان با نرخ 15 درصد مالیات بر درآمد محاسبه خواهد شد.
- درآمد نسبت به مازاد 200 میلیون تومان تا سقف 400 میلیون تومان مشمول مالیات سالانه با نرخ 20 درصد هستند.
- درآمد نسبت به مازاد 400 میلیون تومان در سال مشمول نرخ 25 درصدی می‌شوند.
بررسی جرائم مالیات بر درآمد مشاغل
طبق تبصرۀ 3 مادۀ 177 قانون مالیات‌های مستقیم، صاحبان کسب و کار ظرف مدت 4 ماه پس از شروع به فعالیت، موظف به ارائه مدارک به سازمان مالیاتی کشور هستند. عدم رعایت این بند منجر به جریمه شدن مؤدیان معادل 10 درصد از مالیات قطعی خواهند بود و همچنین از کلیۀ معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات موجود در این خصوص محروم خواهند شد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
پس مالیات بر درآمد مشاغل از نوع مالیات مستقیم به شمار میرود. به این معنا که تمامی اشخاص حقیقی ساکن در ایران اعم از ایرانی و یا اتباع خارجی که در داخل کشور مشغول به فعالیت اقتصادی هستند مشمول این نوع مالیات بر حسب میزان درآمد هستند. پرداخت این نوع مالیات برای تمامی مؤدیان ضروری است و باید اظهارنامۀ مالیاتی (مقالۀ اظهارنامه مالیات بر ارزش‌افزوده – آشنایی با انواع آن و نحوۀ تکمیل و ارسال در سال 1403 را بخوانید) را در موعد معین‌شده به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم کنند. البته همان‌طور که قبلاً اشاره شده برخی از مشاغل و درآمدهای مشخص از پرداخت معاف هستند.
از سوی دیگر، نکته‌ای مهمی که در این راستا وجود دارد این است که فرآیند محاسبه مالیات بر درآمد و نحوۀ اظهارنامۀ مالیاتی دارای پیچیدگی و حساسیت بالای است و هرگونه وقوع اشتباه در محاسبات ممکن است خسارات مالی شدیدی به صاحبان کسب و کار وارد نماید لذا در این زمینه به راهنمایی و مشاوره با تیمی باتجربه و مجرب توصیه می‌شود و در این راستا موسسه خدمات مالی و حسابداری ستایش تراز آسیا با بیش از 12 سال سابقۀ فعالیت ارائه دهندۀ خدمات حرفه‌ای حسابداری و مشاوره مالی و مدیریت در بخش خصوصی، انتخاب حرفه‌ای در خصوص تنظیم اظهارنامۀ عملکرد سالانه، تنظیم اظهارنامۀ ارزش افزوده و تنظیم صورت‌های مالی و گزارش‌های مورد نیاز حسابرس می‌باشد.
